به گزارش پایگاه خبری انعکاس آینده امسال تولید و عرضه پیاز در منطقه جنوب کرمان با بحران جدی مواجه گردید. برای واکاوی این معضل ، گفت و گویی را با دکتر حسین شیرزاد مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی انجام داده و نظر وی را در این خصوص جویا شدیم.

ایشان در ابتدا گفت:

چنانچه می‌دانیم محصول پیاز در دو مرحله در منطقه جیرفت کشت میشود: یکی ، طرح استمرار که از شهریورماه شروع شده و دیگری، کشت عادی که در آذر و دی ماه انجام می‌شود. مجموع دو مرحلهای کشت حدود ۱۱ هزار و ۸۵۰ هکتار است (با متوسط عملکرد ۵۰ تن در هکتار) که تولید منطقه حداقل پانصد و شصت و پنج هزار تن می باشد.این تولید عظیم در حالی است که جیرفت و کهنوج فاقد امکانات لازم برای انبارش و ذخیره سازی تخصصی پیاز بوده و نه تنها انبار تخصصی نگهداری پیاز ندارد بلکه هیچ واحد صنایع تبدیلی تکمیلی فرآوری پیاز نیز در این منطقه موجود نیست.

در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد پیاز برداشت شده یعنی حدود ۱۵۰ هزار تن از پیاز (عمدتاً پیاز درجه ۳ و ۴، باران خورده و سایز درشت) باقی مانده است و میتوان گفت اکنون در حال گذر از مرحله اوج برداشت پیاز جیرفت هستیم.

دکتر شیرزاد سپس ضمن اشاره به این که طبق بررسیهای به عمل آمده، پیاز منطقه جنوب کرمان در اواخر سال ۹۸ با قیمت هر کیلوگرم ۴ الی ۵ هزار تومان برای پیاز سفید( کشکی بذر مینروا ) به فروش میرسید افزود: متاسفانه با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی رستوران‌ها، دانشگاهها و سایر اماکن عمومی و مضافاً مشکلات حمل و نقل موجود در منطقه و همچنین تعرفه سنگین صادراتی از تاریخ ۱۵/۱۲/۱۳۹۸ برای صادرات پیاز به ازای هر کیلوگرم مبلغ ۱۰ هزار تومان که این تعرفه سنگین در کنار سایر مشکلات مترتب باعث عدم تمایل تجار به صادرات محصول پیاز و مجدداً افت شدید قیمت محصول شد. که خوشبختانه تعرفه صادراتی از ابتدای اردیبهشت ماه برداشته شد اما به دلیل عرضه مستمر، شاهد رشد قیمت پیاز نبوده ایم؛ به طوری که در حال حاضر قیمت پیاز سفید درجه یک هر کیلو ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ تومان می باشد و همین محصول در میدان مرکزی میوه و تره بار تهران (عمده فروشی) هر کیلو ۲۸۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان است. در واقع میدان مرکزی میوه و تره بار تهران در طی هفته اخیر به شدت از پیاز اشباع شده است و قیمت پیاز سفید در غرف سازمان میادین ۳۵۰۰ تومان بوده است.

وی از جمله دلایل ایجاد این اتفاق را بی توجهی به ابلاغیه ها و دستورالعمل های صادره و عدم رعایت الگوی کشت توسط کشاورزان منطقه اشاره کرد و گفت: طبق اعلام واحدهای تخصصی سازمان جهاد کشاورزی منطقه، سطح زیر کشت معین شده برای محصول پیاز در سال ۹۸ مقدار ۵ هزار و ۵۰۰ هکتار بوده؛ در حالی که میزان ۱۱ هزار و ۲۰۰ هکتار، معادل دو برابر الگوی تعیین شده، زیر کشت محصول پیاز قرار گرفته و متاسفانه سرانه تولید پیاز منطقه را از ۳۰۰ هزار تن به ۵۶۰ هزار تن افزایش داده است. عدم رعایت الگوی کشت ابلاغی به دلیل فقدان ضمانت های اجرایی در سیاستگزاری های کلان بخش کشاورزی مسئله مهمی است که نیاز به گفتگو با جامعه کشاورزی ، سیاست های اقناعی ، ضمانت های اجرایی دقیق و محکم و تصویب قانون در مجلس دارد.

دکتر شیرزاد سپس افزود: عدم برداشت به موقع محصول توسط کشاورزان پیازکار نیز یکی دیگر از علل ایجاد این چالش است؛ به طوری که کشت طرح استمرار بایستی در اسفند ماه ۹۸ برداشت و روانه بازار می گردید ولیکن کشاورزان منطقه به خاطر انتظار افزایش قیمت در سال ۹۹ از برداشت به موقع محصول خودداری نموده و متاسفانه برداشت محصول” طرح یک” با محصول “طرح دو” به صورت همزمان انجام و از اواخر فروردین ماه روانه بازار شد که با اشباع بازار و افت شدید قیمت محصول مواجه گردید؛ بنابراین تعلل در برداشت و تأخر فاز، عامل مهمی در این سونامی به شمار می آید.

مدیر عامل سازمان مرکزی تعاون روستایی در خصوص کیفیت پیاز باقیمانده عنوان کرد: به دلیل بارندگی های فروردین و اردیبهشت ماه، محصول برداشت شده، فاقد کیفیت لازم و دارای لهیدگی با درصد آب بالا است که عملاً ذخیره سازی آن را با مشکلات جدی مواجه نموده است.ثانیاً در منطقه جنوب کرمان ، حتی یک انبار تخصصی نگهداری و انبارش پیازوجود ندارد بنابراین امکان ذخیره سازی نیست همچنین در این منطقه هیچ صنعت تبدیلی ، تکمیلی فرآوری پیاز هم وجود ندارد.

او اضافه کرد:یکی دیگر از دلایل این مازاد عرضه به همزمانی برداشت پیاز منطقه جنوب کرمان با شرق هرمزگان و بخشهایی از استان خوزستان مربوط میشود که بازار مصرف این محصول را اشباع نموده و این امر افت شدید قیمت محصول را رقم زد.

دکتر شیرزاد ادامه داد: علیرغم حذف تعرفه صادراتی در ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری، صادرات پیاز به کشورهای همسایه به دلایل مختلف منجمله بسته بودن مرزهای کشور عراق، محدودیت صدور ویزا برای رانندگان افغان، نقش منفی دلالان در منطقه در راستای جلوگیری از ورود صادرکنندگان به بازار خرید و سایر مسائل تاثیرگذار، رشد قابل ملاحظه ای نداشته است که البته چالشهای حمل و نقل و محدودیتهای کمی تعداد کامیون ها و تریلی هم در این رابطه بی‌تاثیر نبوده است. در حقیقت متأسفانه با توجه به برداشت همزمان محصولات جالیزی شامل پیاز، گوجه فرنگی، خیار، سیب زمینی، هندوانه و غیره در حجم بالا در منطقه جنوب کرمان و لزوم حمل و نقل و ارسال آن به بازارهای هدف، کمبود کامیون و افزایش دو برابری نرخ حمل و نقل یکی از عمده عوامل افزایش بهای تمام شده محصول برای مصرف کننده نهایی بود که باعث افت شدید تقاضای خرید محصول شد. به نظر من، منطقه جنوب کرمان نیاز به یک شرکت حمل و نقل تخصصی کشاورزی و یک ناوگان مجهز با امکانات ترابری زنجیره سرد و کامیونت و تریلی های یخچال دار دارد که در حال حاضر وجود ندارند.

وی سپس با اشاره به نقش سازنده سازمان تعاون روستایی در جهت حل این معضل بیان کرد: سازمان تعاون روستایی بنابر رسالت ذاتی خود با استفاده از منابع داخلی تشکل های تحت پوشش از فروردین ماه سال جاری، اقدام به خرید بالغ بر دو هزار تن پیاز به صورت توافقی و ارسال و حمل آن به ۲۵ استان کشور به منظور توزیع و عرضه مستقیم در غرفه های در اختیار نموده است که در همین راستا با هماهنگی بانکهای عامل ،مبلغ ۱۰ میلیارد ریال اعتبار بدون کارمزد در اختیار اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی قرار گرفته و این اتحادیه در حال حاضر اقدام به خرید توافقی پیاز و ارسال آن به استان‌های هدف به صورت اعتباری می نماید که به نظر میرسد تاثیر مثبتی در روند فعلی عرضه و تقاضای بازار داشته باشد.

دکتر شیرزاد یکی از اقدامات مهم انجام شده توسط سازمان مرکزی تعاون روستایی را ابلاغ دستور خرید توافقی گوجه و پیاز از طرف سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران به شرکتها و اتحادیههای تعاونی روستایی در سطح ملی و استانی ذکر کرد و افزود: مکاتبه با ریاست سازمان جهاد کشاورزی منطقه جیرفت جهت شناسایی و معرفی تولیدکنندگان عمده پیاز و گوجه به سازمان میادین میوه و تره بار شهرداری تهران برای اخذ غرفه عرضه مستقیم این محصولات هم از جمله اقداماتی است که در این راستا صورت گرفته است.

وی گفت: درخواست اختصاص مبلغ ۴۰ میلیارد ریال اعتبار از محل صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی (که پذیرفته نشد) به شرکتها و اتحادیههای تعاون روستایی برای خرید توافقی گوجه و پیاز و عرضه مستقیم آن در سازمان میادین میوه و تره بار شهرداریهای کلان شهرها و غرف تعاونی روستایی سراسر کشور و همچنین تلاش برای توسعه صادرات این دو محصول به کشورهای همسایه توسط اتحادیههای تعاون روستایی استان های مرزی از جمله اقداماتی است که سازمان تعاون روستایی جهت برطرف نمودن این معضل به کار گرفته است. دراین میان صندوق توسعه تعاونی ایرانیان نیز وارد عمل شده و با تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز به خرید اعتباری پیاز توسط اتحادیه های استانی کمک شایانی نموده است.

او سپس با بیان این که تعداد ۱۳ کارخانه رب سازی در منطقه جنوب کرمان وجود دارد که عمدتاً تعطیل هستند یادآور شد: در این رابطه سازمان تعاون روستایی با همکاری جهاد کشاورزی و کمک فرمانداران، در حال فعال سازی این واحدها هستند. همچنین دایر نمودن مرکز خرید گوجه فرنگی ربی توسط اتحادیه مرکزی تعاونی های روستایی و کشاورزی ایران در منطقه جنوب کرمان و ارسال گوجه به کارخانه رب گوجه آیدای اصفهان متعلق به اتحادیه مرکزی تعاونی های روستایی و کشاورزی از دیگر اقداماتی است که در این رابطه انجام گرفته است..

در نظر گرفتن سهمیه برای مدیریتهای تعاون روستایی استان ها و الزام آنها به اعزام نماینده خرید به منطقه با هدف خرید حداکثری و تحریک بازار و عرضه محصول خریداری شده در میادین خرده فروشی و غرف عرضه مستقیم شبکه تعاونیهای روستایی استان های خود از دیگر مواردی بود که رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی به آن اشاره کرد.

دکتر شیرزاد تصریح کرد: دایر نمودن مرکز خرید توافقی گوجه فرنگی تازه خوری توسط شرکتها و اتحادیههای تعاونی های روستایی و ارسال آن به اتحادیههای استانی جهت عرضه در سطح میادین خرده فروشی میوه، تره بار و غرف تعاون روستایی نیز از مواردی است که توسط این سازمان انجام گرفته است.

وی متذکر شد: درخواست از کارگروه تنظیم بازار کشور جهت صدور مجوز برپایی غرف موقت برای عرضه مستقیم محصولات کشاورزی توسط سازمان تعاون روستایی در سطح کلان شهرها و همچنین تامین مالی مورد نیاز برای تشکل ها از طریق سازمان مرکزی تعاون روستایی و درون شبکه تعاونی های روستایی برای خرید بازاررسانی محصولات کشاورزی هم از تدابیری است که این سازمان برای رفع مشکل پیش آمده اتخاذ نموده است.

در این راستا همچنین تاکنون بالغ بر دو هزار تن انواع پیاز توسط تشکل های تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون روستایی از محل منابع داخلی تشکلها و سازمان تعاون از منطقه خریداری و خارج گشته که با تدابیر اتخاذ شده، روند خرید طی هفته جاری سرعت و شدت بیشتری خواهد یافت؛ اما در حال حاضر یکی از مشکلات مهم، کمبود تریلی و کامیون های حمل پیاز می باشد.علاوه بر این، بالغ بر ۳۱۰ تن پیاز منطقه جیرفت از مرز باشماق و پرویز خان توسط اتحادیه تعاون روستایی استان کردستان به اقلیم کردستان صادر شده است.

مدیر عامل سازمان مرکزی تعاون روستایی در بخش دیگری از سخنان خود به ارائه پیشنهاداتی جهت رفع بحران مازاد عرضه محصول پرداخت و گفت: با توجه به وجود ۱۵۰ هزار تن پیاز برداشت نشده در منطقه میتوان با اختصاص مبلغ ۱۵۰۰ میلیارد ریال جهت یارانه مستقیم به پیازکاران جیرفت و کهنوج ( از قرار هر کیلو پیاز هزار تومان) برای برداشت محصول پیاز درجه ۳ و ۴ لهیده، باران خورده و سایز درشت -که به دلیل رطوبت بالا قابلیت انباری ندارد- از آنان حمایت نمود.

یکی دیگر از پیشنهاداتی که دکتر شیرزاد به آن اشاره کرد، فعال سازی ۱۳ کارخانه رب گوجه فرنگی در منطقه جیرفت و کهنوج از طریق اعطای سرمایه در گردش و تسهیلات بانکی لازم جهت جذب گوجه ربی(کارخانه ای از کشاورزان) بود. که به اعتقاد وی ، توجه ویژه وزارت صمت در نوسازی و بهبود کارایی این واحد های تولید رب را می طلبد.

وی همچنین اختصاص خط اعتباری ۲ هزار میلیارد ریالی از طریق بانک مرکزی با عاملیت بانک کشاورزی به اتحادیه مرکزی تعاونی های روستایی و کشاورزی ایران و اتحادیه مرکزی تعاونی های تولید کشاورزی ایران جهت خرید گوجه و پیاز باقیمانده در سر مزرعه را از جمله راهکارهایی دانست که در این زمینه موثر واقع خواهد شد.

دکتر شیرزاد در انتها اشاره کرد: از آنجا که به استناد مصوبه مورخ ۲۰ /۵/۱۳۹۸ هیئت محترم وزیران، تکالیف و وظایف تنظیم بازار محصولات کشاورزی از وزارت جهاد کشاورزی منفک و به وزارت صمت محول گردیده است؛ می توان خرید حمایتی دو محصول فوق را با محوریت و مجری بودن وزارت صمت و تامین مالی از طریق ستاد تنظیم بازار و سازمان برنامه و بودجه، با مباشرت اتحادیه مرکزی تعاونی روستایی و کشاورزی ایران هدایت نمود.